استاندارد ISO 31000 چیست؟
استاندارد ISO 31000 یک استاندارد بین‌المللی است که اصول و راهنماهایی برای مدیریت ریسک ارائه می‌دهد. این استاندارد یک رویکرد جامع برای شناسایی، تحلیل، ارزیابی، کنترل، پایش و ارتباط مؤثر با ریسک‌ها در سراسر یک سازمان ارائه می‌کند.
چرا ISO 31000 مهم است؟
در دنیای پرشتاب و غیرقابل پیش‌بینی امروز، هر سازمانی – صرف‌نظر از اندازه یا حوزه فعالیت خود – با ریسک‌هایی مواجه است که می‌توانند تهدید یا فرصت باشند. ISO 31000 همچون چراغ راهنما عمل می‌کند:
درک جامع
این استاندارد موجب ایجاد درکی مشترک از ماهیت ریسک‌ها و نحوه مدیریت آن‌ها در سراسر سازمان می‌شود.
تصمیم‌گیری راهبردی
راهنمایی‌های ISO 31000 به ادغام مدیریت ریسک در حاکمیت سازمانی، استراتژی، برنامه‌ریزی، فرآیندهای گزارش‌دهی، سیاست‌ها، ارزش‌ها و فرهنگ سازمانی کمک می‌کند.
تعالی عملیاتی
اجرای این استاندارد می‌تواند به افزایش کارایی منجر شود؛ چرا که سازمان‌ها می‌توانند تهدیدها و فرصت‌های بالقوه را به‌موقع شناسایی کرده، منابع را هوشمندانه تخصیص دهند و اعتماد ذی‌نفعان را افزایش دهند.
رویکردی پیش‌نگرانه
به‌جای واکنش صرف به مشکلات، ISO 31000 سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا ریسک‌ها را پیش‌بینی کرده و به‌صورت فعال با آن‌ها روبه‌رو شوند و چالش‌ها را به مزیت‌های راهبردی تبدیل کنند.
اعتماد ذی‌نفعان
یک رویکرد ساختاریافته به مدیریت ریسک نشان می‌دهد که سازمان آمادگی لازم برای مواجهه با عدم‌قطعیت‌ها را دارد و این موجب تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران، مشتریان و سایر ذی‌نفعان می‌شود.
مزایا
- اصول، چارچوب و فرآیند استاندارد برای مدیریت ریسک
- راهنمایی برای اجرای عملی مدیریت ریسک
- ابزارهایی برای تطبیق مدیریت ریسک با شرایط خاص هر سازمان
- معیارهایی برای پایش، بازبینی و بهبود مستمر سیستم مدیریت ریسک
- پایه‌ای برای یکپارچه‌سازی مدیریت ریسک در سراسر سازمان
نکات مهم :
1- استاندارد ISO 31000 برای هر سازمانی که به دنبال اجرای رویکردی جامع به مدیریت ریسک است، ارزشمند محسوب می‌شود، از جمله:
- شرکت‌هایی که در صنایع به‌شدت تحت نظارت مانند خدمات مالی، بهداشت و درمان، انرژی فعالیت می‌کنند
- سازمان‌های دولتی و عمومی
- شرکت‌های مهندسی و مدیریت پروژه
- شرکت‌های مشاوره‌ای که به مشتریان خود در حوزه مدیریت ریسک خدمات ارائه می‌دهند
- سازمان‌هایی که به دنبال ایجاد فرهنگ مدیریت ریسک در داخل مجموعه خود هستند
2- ISO 31000 یک استاندارد قابل صدور گواهینامه نیست، بلکه مجموعه‌ای از راهنماهای مبتنی بر بهترین تجربیات را ارائه می‌دهد. با این حال، این استاندارد چارچوبی بسیار قدرتمند برای طراحی و پیاده‌سازی یک برنامه مدیریت ریسک قوی در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهد.
3- برای مدیران ریسک، به‌کارگیری ISO 31000 به همراه دارد:
- اصول و راهنماهای پذیرفته‌شده بین‌المللی برای مدیریت ریسک
- چارچوبی ساختاریافته برای پیاده‌سازی فرآیندهای ریسک
- معیارهای استاندارد برای پایش، بازبینی و بهبود سیستم مدیریت ریسک
- ابزارهایی برای گزارش‌دهی و برقراری ارتباط مؤثر در مورد ریسک‌ها در سطح کل سازمان
ISO 31000 مجموعه‌ای از اصول، چارچوب و فرآیند را برای مدیریت ریسک ارائه می‌دهد. این استاندارد می‌تواند توسط هر سازمانی بدون توجه به اندازه، حوزه فعالیت یا صنعت مورد استفاده قرار گیرد.
4- استفاده از ISO 31000 می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا:
- احتمال دستیابی به اهداف خود را افزایش دهند
- شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها را بهبود بخشند
- منابع را به‌صورت مؤثر برای مقابله با ریسک‌ها تخصیص داده و استفاده کنند
با این حال، ISO 31000 قابلیت صدور گواهینامه ندارد، ولی می‌تواند راهنمای مناسبی برای برنامه‌های ممیزی داخلی یا خارجی باشد. سازمان‌هایی که از این استاندارد استفاده می‌کنند، می‌توانند عملکرد خود را با یک معیار جهانی معتبر مقایسه کرده و اصول محکم و مؤثری برای مدیریت و حاکمیت شرکتی به کار ببرند.
استاندارد بین‌المللی ISO 31000، با فراهم کردن چارچوبی اصولی برای مدیریت ریسک، می‌تواند به تحقق بسیاری از اهداف توسعه پایدار سازمان ملل (SDGs) کمک کند.
هدف ۳: سلامت و رفاه (Good Health and Well-being)
ISO 31000 با کمک به شناسایی، تحلیل و کنترل ریسک‌های مرتبط با سلامت و ایمنی (مثلاً در حوزه‌های بهداشت، محیط کار، بیماری‌های واگیر)، از ایجاد سیاست‌ها و اقدامات پیشگیرانه حمایت می‌کند و سطح سلامت عمومی و فردی را ارتقا می‌دهد.
هدف ۸: کار شایسته و رشد اقتصادی (Decent Work and Economic Growth)
با ایجاد یک سیستم ساختاریافته برای مدیریت ریسک، سازمان‌ها می‌توانند از بحران‌های مالی، اختلال در زنجیره تأمین، یا ریسک‌های منابع انسانی جلوگیری کرده و محیطی ایمن‌تر، پایدارتر و بهره‌ورتر برای کارگران و کسب‌وکارها ایجاد کنند. هدف ۹: صنعت، نوآوری و زیرساخت (Industry, Innovation and Infrastructure)
مدیریت ریسک مؤثر باعث پایداری پروژه‌های صنعتی و زیرساختی می‌شود. از طرفی، با شناسایی و کاهش موانع پیش روی نوآوری، محیطی امن برای نوآوری در فرآیندها و محصولات فراهم می‌گردد.
هدف ۱۱: شهرها و جوامع پایدار (Sustainable Cities and Communities)
ISO 31000 می‌تواند به نهادهای شهری و دولتی کمک کند تا ریسک‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی مانند بلایای طبیعی، آلودگی یا بحران‌های اجتماعی را بهتر پیش‌بینی و مدیریت کنند، و زیرساخت‌های مقاوم و پایدار ایجاد نمایند.
هدف ۱۴: زندگی در زیر آب (Life Below Water)
از طریق مدیریت ریسک‌های زیست‌محیطی مرتبط با فعالیت‌های صنعتی و انسانی (مانند آلودگی دریاها، استخراج منابع دریایی یا زباله‌های پلاستیکی)، این استاندارد به حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی کمک می‌کند.
هدف ۱۵: زندگی روی زمین (Life on Land)
با شناسایی و مدیریت ریسک‌های مربوط به تخریب محیط زیست، جنگل‌زدایی، آلودگی خاک و منابع طبیعی، ISO 31000 می‌تواند به محافظت از تنوع زیستی و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی کمک کند.
هدف ۱۶: صلح، عدالت و نهادهای نیرومند (Peace, Justice and Strong Institutions)
این استاندارد با ترویج شفافیت، پاسخگویی و ساختارمند کردن فرآیندهای تصمیم‌گیری، به بهبود حکمرانی سازمان‌ها و نهادهای دولتی کمک می‌کند. همچنین با کاهش فساد، افزایش اعتماد عمومی و پاسخگویی به ریسک‌های اجتماعی و اقتصادی، زمینه‌ساز نهادهایی کارآمد و پایدار می‌شود.