استاندارد ایزو 22000 یک استاندارد بین‌المللی است که به مدیریت ایمنی مواد غذایی اختصاص دارد و الزامات یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی (FSMS) را تعریف می‌کند. این استاندارد توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) توسعه یافته و هدف آن تضمین ایمنی مواد غذایی در طول زنجیره تأمین است، از تولیدکنندگان اولیه تا مصرف‌کنندگان نهایی.
اهداف و اهمیت ایزو 22000
ایزو 22000 برای تمامی سازمان‌ها در زنجیره تأمین مواد غذایی، از تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان مواد اولیه گرفته تا خرده‌فروشان، کاربرد دارد. این استاندارد به کنترل و مدیریت ریسک‌های ایمنی مواد غذایی کمک می‌کند و به بهبود کیفیت و کاهش آلودگی‌ها و خطرات در مواد غذایی منجر می‌شود.
اهمیت این استاندارد در توانایی آن در پیشگیری از خطرات ایمنی مواد غذایی است که ممکن است سلامت مصرف‌کنندگان را به خطر بیاندازد. ایزو 22000 یک چارچوب یکپارچه و سازمان‌یافته برای مدیریت ایمنی مواد غذایی فراهم می‌کند و به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد تا به الزامات قانونی و نظارتی پایبند باشند.
الزامات اصلی ایزو 22000
ایزو 22000 شامل ترکیبی از اصول مدیریت ایمنی مواد غذایی و مدیریت کیفیت است. برخی از مهم‌ترین الزامات این استاندارد عبارت‌اند از:
- ارزیابی ریسک و تجزیه و تحلیل خطر (HACCP):
- استفاده از روش‌های HACCP برای شناسایی، ارزیابی، و کنترل خطرات مرتبط با ایمنی مواد غذایی.
- برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs):
- اجرای برنامه‌های پیش‌نیاز برای اطمینان از محیط مناسب برای تولید و فرآوری مواد غذایی (مانند بهداشت محیط، بهداشت کارکنان و نظافت تجهیزات).
- سیستم مدیریت و مستندسازی:
- تدوین و پیاده‌سازی سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی که فرآیندها، دستورالعمل‌ها، و کنترل‌های ایمنی غذایی را مستند کند.
- ارزیابی و بهبود مستمر:
- نظارت و ارزیابی مستمر سیستم، انجام بازرسی‌های داخلی و اقدامات اصلاحی برای بهبود مستمر و پاسخ به نیازهای تغییرپذیر.
- آموزش و آگاهی‌سازی کارکنان:
- آموزش کارکنان درباره اصول ایمنی مواد غذایی و فرآیندها برای افزایش آگاهی و کاهش خطاهای انسانی.
مراحل اخذ گواهینامه ایزو 22000
برای دریافت گواهینامه ایزو 22000، باید مراحل زیر طی شود:
- آماده‌سازی و مستندسازی:
- تهیه و تدوین مستندات مرتبط با ایمنی مواد غذایی و طراحی فرآیندها بر اساس الزامات استاندارد.
- پیاده‌سازی سیستم ایمنی مواد غذایی:
- اجرای سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی در سطح سازمان و بر اساس روش‌های HACCP و PRPها.
- آموزش کارکنان:
- برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان در زمینه ایمنی مواد غذایی و فرآیندهای استاندارد.
- انتخاب یک مؤسسه صدور گواهینامه معتبر:
- انتخاب یک مؤسسه صدور گواهینامه معتبر که دارای تجربه و اعتبار در زمینه ایمنی مواد غذایی باشد.
- انجام ممیزی و صدور گواهینامه:
- ممیزی‌های اولیه توسط مؤسسه صدور گواهینامه برای بررسی انطباق سیستم با الزامات ایزو 22000 انجام می‌شود. در صورت تأیید، گواهینامه ایزو 22000 صادر خواهد شد.
- پایش و بهبود مستمر:
- پس از اخذ گواهینامه، سازمان باید به‌طور منظم سیستم خود را ارزیابی و بهبود بخشد تا همچنان به استانداردها پایبند بماند.
مزایای ایزو 22000
- افزایش اطمینان مشتریان: ایجاد اعتماد بیشتر در مشتریان و مصرف‌کنندگان نهایی نسبت به ایمنی مواد غذایی.
- پیشگیری از خطرات بهداشتی: کاهش احتمال وقوع آلودگی‌ها و بیماری‌های ناشی از مواد غذایی.
- انطباق با قوانین و مقررات: کمک به رعایت الزامات قانونی و مقررات دولتی در زمینه ایمنی غذایی.
- افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها: بهبود فرآیندهای تولید و کاهش ضایعات با استفاده از استانداردهای بین‌المللی.
استاندارد ایزو 22000 به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی دست یابند که منطبق بر استانداردهای جهانی باشد و ایمنی مواد غذایی را در تمام زنجیره تأمین تضمین کند. این استاندارد برای تولیدکنندگان مواد غذایی و تمامی شرکت‌های فعال در زنجیره تأمین مواد غذایی مفید است و آن‌ها را در ایجاد محیطی امن برای تولید و عرضه مواد غذایی یاری می‌دهد.
تفاوت ایزو22000 و FSSC22000
استانداردهای ISO 22000 و FSSC 22000 هر دو در زمینه مدیریت ایمنی مواد غذایی کاربرد دارند و به بهبود سطح ایمنی و کیفیت مواد غذایی در زنجیره تأمین کمک می‌کنند. اما تفاوت‌هایی اساسی در دامنه، ساختار و اعتبار جهانی این دو استاندارد وجود دارد. در ادامه، به بررسی تفاوت‌های اصلی این دو استاندارد می‌پردازیم.
۱. تعریف استانداردها
- ISO 22000: استاندارد ISO 22000 یک سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است که توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) تهیه شده و الزامات لازم برای تضمین ایمنی مواد غذایی را مشخص می‌کند. این استاندارد اصول HACCP و برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs) را شامل می‌شود و برای تمامی بخش‌های زنجیره تأمین مواد غذایی قابل اجراست.
- FSSC 22000: استاندارد FSSC 22000 مخفف “Food Safety System Certification 22000” است و ترکیبی از ISO 22000 و برنامه‌های پیش‌نیاز خاص صنعتی (PRPs) است که توسط کنسرسیوم جهانی ایمنی غذا (GFSI) تأیید شده است. این استاندارد به‌ویژه برای شرکت‌هایی که قصد دارند به الزامات خاص و تاییدیه‌های معتبر جهانی دست یابند، ایجاد شده است.
۲. تفاوت در الزامات
- ISO 22000: شامل الزامات کلی مدیریت ایمنی مواد غذایی است و برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs) را به‌صورت کلی در نظر می‌گیرد. این استاندارد اصول HACCP را شامل می‌شود و بیشتر بر فرآیندهای داخلی و مدیریت ریسک تأکید دارد.
- FSSC 22000: علاوه بر الزامات ISO 22000، دارای برنامه‌های پیش‌نیاز ویژه صنعت است که بر اساس استانداردهای خاص مانند ISO/TS 22002-1 (برای تولید) و ISO/TS 22002-4 (برای بسته‌بندی) تدوین شده‌اند. به همین دلیل، این استاندارد جزئیات بیشتری برای صنایع خاص ارائه می‌دهد.
۳. تفاوت در اعتبار جهانی
- ISO 22000: این استاندارد به دلیل استفاده از اصول مدیریت کیفیت ایزو و الزامات HACCP شناخته‌شده است، اما توسط کنسرسیوم جهانی ایمنی غذا (GFSI) به‌طور رسمی تأیید نشده است. در نتیجه، برخی از سازمان‌ها یا بازارها ممکن است آن را به‌عنوان یک معیار قابل قبول برای ورود به بازارهای خاص نپذیرند.
- FSSC 22000: این استاندارد توسط GFSI تأیید شده و به‌عنوان یک استاندارد معتبر در سطح جهانی شناخته می‌شود. به دلیل تایید GFSI، FSSC 22000 در صنایع غذایی و بازارهای جهانی مورد تأیید بسیاری از شرکت‌های چندملیتی و سازمان‌های بزرگ است.
۴. دامنه کاربرد
- ISO 22000: برای تمامی بخش‌های زنجیره تأمین مواد غذایی (تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان، تأمین‌کنندگان مواد اولیه و غیره) قابل اجراست و می‌تواند در تمامی سازمان‌های کوچک و بزرگ به کار رود.
- FSSC 22000: این استاندارد به‌طور خاص برای صنایعی که به استانداردهای پیشرفته‌تر و جامع‌تر نیاز دارند مناسب است. به‌ویژه در بخش‌هایی که به الزامات خاص صنعتی نیاز دارند، مانند تولید مواد اولیه، بسته‌بندی، تولید مواد افزودنی و تأمین‌کنندگان محصولات مرتبط با غذا، مفیدتر است.
۵. مراحل اخذ گواهینامه
- ISO 22000: فرآیند اخذ گواهینامه ISO 22000 معمولاً شامل مستندسازی سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی، پیاده‌سازی فرآیندها، انجام بازرسی‌های داخلی و سپس ممیزی توسط یک مرجع صدور گواهینامه است.
- FSSC 22000: برای اخذ گواهینامه FSSC 22000، علاوه بر اجرای الزامات ISO 22000، باید استانداردهای PRP مرتبط با صنایع خاص نیز پیاده‌سازی شوند. ممیزی نهایی توسط یک مرجع تأیید‌شده توسط GFSI انجام می‌شود که به استاندارد اعتبار جهانی می‌بخشد.
۶. پیچیدگی پیاده‌سازی و هزینه
- ISO 22000: پیاده‌سازی و اخذ این استاندارد به نسبت ساده‌تر است و به دلیل عمومی بودن آن، هزینه‌های کمتری نیز نسبت به FSSC 22000 دارد.
- FSSC 22000: پیاده‌سازی این استاندارد به دلیل الزامات خاص صنعتی و نیاز به ممیزی‌های دقیق‌تر، پیچیدگی و هزینه بیشتری دارد. با این حال، تأییدیه GFSI و اعتبار جهانی، این هزینه‌ها را توجیه می‌کند.
به‌طور خلاصه، ISO 22000 یک استاندارد عمومی و مناسب برای پیاده‌سازی سیستم‌های مدیریت ایمنی مواد غذایی در سازمان‌ها است و تمامی زنجیره تأمین مواد غذایی را پوشش می‌دهد. از سوی دیگر، FSSC 22000 یک استاندارد جامع‌تر و تخصصی‌تر است که تأییدیه GFSI را دارد و به دلیل اعتبار جهانی آن، در صنایع غذایی بین‌المللی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
برای شرکت‌هایی که قصد ورود به بازارهای بین‌المللی و رقابت در سطح جهانی را دارند، اخذ گواهینامه FSSC 22000 مناسب‌تر است؛ اما برای سازمان‌های کوچک و متوسطی که به یک سیستم ایمنی غذایی معتبر نیاز دارند و نیازی به تأیید GFSI ندارند، ISO 22000 می‌تواند گزینه‌ای مناسب و کارآمد باشد.
تفاوت HACCP و ایزو 22000
تفاوت اصلی بین HACCP و ایزو 22000 در دامنه، ساختار و گستردگی کاربرد آن‌ها در مدیریت ایمنی مواد غذایی است. در حالی که HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) یک روش و ابزار برای شناسایی و کنترل خطرات ایمنی مواد غذایی است، ایزو 22000 یک استاندارد بین‌المللی سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است که شامل اصول HACCP و فراتر از آن است. در ادامه به بررسی تفاوت‌های این دو می‌پردازیم.
۱. تعریف و هدف
- HACCP: یک سیستم پیشگیری از خطرات غذایی است که بر شناسایی، ارزیابی و کنترل خطرات بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی در طول فرآیند تولید و زنجیره تأمین مواد غذایی تمرکز دارد. هدف اصلی HACCP، جلوگیری از خطرات احتمالی در هر مرحله از تولید مواد غذایی است.
- ایزو 22000: این استاندارد سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی است که توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) تدوین شده است و شامل الزامات HACCP و برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs) برای مدیریت ایمنی مواد غذایی به‌صورت جامع است. هدف ایزو 22000، ایجاد یک سیستم مدیریت جامع برای بهبود ایمنی مواد غذایی و تطابق با الزامات قانونی و مشتریان است.
۲. دامنه و گستردگی
- HACCP: در ابتدا برای صنایع غذایی طراحی شده و صرفاً بر شناسایی و کنترل نقاط بحرانی و خطرات ایمنی تمرکز دارد. دامنه HACCP محدود به کنترل خطرات است و شامل الزامات گسترده مدیریتی نمی‌شود.
- ایزو 22000: یک سیستم مدیریت کامل برای تمامی بخش‌های زنجیره تأمین مواد غذایی است. علاوه بر اصول HACCP، شامل الزامات مدیریتی گسترده‌ای است که شامل کنترل‌ها، برنامه‌های پیش‌نیاز، مدیریت ریسک، ارتباطات و آموزش کارکنان می‌شود. ایزو 22000 برای همه انواع کسب‌وکارهای مرتبط با مواد غذایی، از تولیدکنندگان اولیه تا توزیع‌کنندگان، قابل استفاده است.
۳. ساختار و الزامات
- HACCP: بر پایه ۷ اصل اصلی شامل شناسایی خطرات، تعیین نقاط کنترل بحرانی (CCPs)، تعیین حدود بحرانی، مانیتورینگ و اقدامات اصلاحی بنا شده است. تمرکز HACCP تنها بر کنترل نقاط بحرانی و اجرای اقدامات پیشگیرانه است.
- ایزو 22000: شامل الزامات مدیریت ایمنی مواد غذایی، اصول HACCP و همچنین برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs) است که بر اساس نوع صنعت متفاوت هستند. ایزو 22000 به‌عنوان یک سیستم جامع مدیریتی، علاوه بر نقاط بحرانی، مستندات مدیریتی، سیاست‌های سازمانی، آموزش، بهبود مستمر و ارزیابی عملکرد را نیز پوشش می‌دهد.
۴. رویکرد سیستماتیک و مدیریت کیفیت
- HACCP: به عنوان یک ابزار مدیریت ریسک برای شناسایی و کنترل خطرات ایمنی مواد غذایی شناخته می‌شود، اما ساختار یک سیستم مدیریت یکپارچه را ندارد و بیشتر به‌عنوان بخشی از یک برنامه ایمنی غذایی به کار می‌رود.
- ایزو 22000: به‌عنوان یک سیستم مدیریت کیفیت برای ایمنی مواد غذایی است که شامل فرآیندهای مدیریت، ارزیابی، بهبود مستمر، و همچنین ارتباطات داخلی و خارجی است. این استاندارد با ساختار مدیریت کیفیت ایزو، شامل اصول برنامه‌ریزی، کنترل و بهبود مستمر می‌شود.
۵. کاربرد و اعتبار جهانی
- HACCP: این سیستم به‌طور گسترده‌ای در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و مورد تأیید سازمان‌هایی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO) و سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) است. HACCP یک ابزار ضروری برای صنایع غذایی است، اما به‌خودی‌خود گواهینامه‌ای صادر نمی‌کند، بلکه به عنوان بخشی از الزامات گواهینامه‌های دیگر محسوب می‌شود.
- ایزو 22000: یک استاندارد بین‌المللی معتبر است که گواهینامه‌های رسمی آن توسط سازمان‌های صدور گواهینامه ارائه می‌شود و در بسیاری از کشورها و صنایع به‌عنوان معیار اصلی ایمنی مواد غذایی پذیرفته شده است.
۶. مراحل پیاده‌سازی و صدور گواهینامه
- HACCP: پیاده‌سازی HACCP شامل تدوین و ارزیابی خطرات، تعیین CCPها و برنامه‌ریزی برای کنترل‌ها است. بسیاری از سازمان‌ها از این ابزار برای اطمینان از ایمنی در فرآیندهای تولید و تهیه غذا استفاده می‌کنند، اما به‌تنهایی گواهینامه رسمی ارائه نمی‌شود.
- ایزو 22000: مراحل پیاده‌سازی ایزو 22000 شامل مستندسازی فرآیندهای ایمنی غذایی، پیاده‌سازی برنامه‌های پیش‌نیاز، آموزش کارکنان و اجرای فرآیندهای HACCP است. برای دریافت گواهینامه ISO 22000، ممیزی خارجی توسط یک مرجع صدور گواهینامه صورت می‌گیرد که در صورت انطباق، گواهینامه رسمی صادر می‌شود.
جمع‌بندی تفاوت‌ها
- حوزه کاربرد: HACCP یک ابزار پیشگیری است که به کنترل خطرات در فرآیند تولید مواد غذایی کمک می‌کند، اما ایزو 22000 یک سیستم مدیریت جامع ایمنی غذایی است.
- ساختار و دامنه: HACCP بر نقاط بحرانی تمرکز دارد؛ در حالی که ایزو 22000 تمام ابعاد مدیریتی، مستندسازی، و ارتباطات را نیز در بر می‌گیرد.
- گواهینامه: HACCP به‌خودی‌خود گواهینامه ندارد و بخشی از الزامات ایزو 22000 یا FSSC 22000 محسوب می‌شود، در حالی که ایزو 22000 گواهینامه رسمی و بین‌المللی صادر می‌کند.
به‌طور خلاصه، HACCP پایه‌ای برای کنترل ایمنی مواد غذایی است و بخشی از الزامات ایزو 22000 به شمار می‌رود، در حالی که ایزو 22000 به‌عنوان یک استاندارد جامع، تمام اصول HACCP را در کنار الزامات مدیریتی و سیستماتیک در بر دارد.
4 عنصر اصلی ایزو 22000
استاندارد ISO 22000 بر چهار عنصر اصلی استوار است که با هماهنگی هم، چارچوب جامعی را برای مدیریت ایمنی مواد غذایی فراهم می‌کنند. این چهار عنصر اصلی عبارتند از:
۱. ارتباطات تعاملی (Interactive Communication)
ارتباطات مؤثر بین تمامی اعضای زنجیره تأمین، از تولیدکنندگان مواد اولیه تا مصرف‌کنندگان نهایی، برای تضمین ایمنی مواد غذایی ضروری است. در این استاندارد، ارتباطات تعاملی به این منظور است که تمامی اطلاعات مرتبط با ایمنی مواد غذایی، از جمله خطرات، نقاط بحرانی و اقدامات کنترلی، به‌طور شفاف و دقیق بین تمامی بخش‌ها و افراد درگیر رد و بدل شود. ارتباطات تعاملی نه تنها درون سازمان، بلکه با تأمین‌کنندگان، توزیع‌کنندگان و سایر ذی‌نفعان نیز برقرار می‌شود.
۲. مدیریت سیستم (System Management)
مدیریت سیستم یکی از اصول کلیدی استاندارد ایزو 22000 است و به نحوه مدیریت کلی سیستم ایمنی مواد غذایی سازمان اشاره دارد. این استاندارد از ساختار مدیریت کیفیت ایزو 9001 پیروی می‌کند و بر روی عناصر مدیریتی مانند برنامه‌ریزی، اجرای سیاست‌ها، مستندسازی و ارزیابی عملکرد تمرکز دارد. مدیریت سیستم کمک می‌کند که سازمان با استفاده از فرآیندهای سیستماتیک، بهبود مستمر و کنترل جامع، اهداف ایمنی مواد غذایی خود را دنبال کند.
۳. برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs – Prerequisite Programs)
برنامه‌های پیش‌نیاز، شرایط و فعالیت‌هایی هستند که قبل از اجرای سیستم HACCP در سازمان پیاده‌سازی می‌شوند و هدف آن‌ها ایجاد یک محیط بهداشتی و ایمن است. این برنامه‌ها شامل اقداماتی هستند که از آلودگی مواد غذایی جلوگیری می‌کنند، از جمله نظافت و بهداشت محیط، کنترل دما، نگهداری و استفاده از مواد شیمیایی، بهداشت کارکنان و آموزش. PRPها به ایجاد یک بستر سالم برای تولید مواد غذایی کمک می‌کنند تا خطرات اولیه کاهش یابد و احتمال بروز خطرات ایمنی در فرآیندهای بعدی به حداقل برسد.
۴. اصول HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points)
اصول HACCP بخش مهمی از ایزو 22000 هستند و در واقع، این استاندارد با بهره‌گیری از روش‌های HACCP، به کنترل سیستماتیک خطرات مواد غذایی می‌پردازد. HACCP شامل هفت اصل است که به شناسایی خطرات (بیولوژیکی، شیمیایی، فیزیکی)، تعیین نقاط کنترل بحرانی (CCPs)، تعیین حدود بحرانی، مانیتورینگ، اقدامات اصلاحی، و مستندسازی پرداخته و فرآیندهای تولید و نگهداری مواد غذایی را کنترل می‌کند. این اصول به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا از شناسایی و ارزیابی خطرات تا کنترل و کاهش آن‌ها، یک فرآیند پیشگیری مؤثر را پیاده‌سازی کنند.
این چهار عنصر اصلی یعنی ارتباطات تعاملی، مدیریت سیستم، برنامه‌های پیش‌نیاز، و اصول HACCP در کنار هم، یک چارچوب یکپارچه و کارآمد برای تضمین ایمنی مواد غذایی فراهم می‌کنند. ایزو 22000 به سازمان‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از این عناصر، ایمنی مواد غذایی را در تمام مراحل زنجیره تأمین مدیریت کرده و به بهبود مستمر و تطابق با الزامات قانونی و نیازهای مشتریان دست یابند.
تفاوت اصلی ایزو 9001 و ایزو22000
ایزو 9001 و ایزو 22000 دو استاندارد مدیریتی شناخته‌شده هستند، اما در دامنه کاربرد و تمرکز اصلی با هم تفاوت دارند. هر دو استاندارد، سیستم‌های مدیریتی هستند که به بهبود کارایی و کیفیت سازمان کمک می‌کنند، ولی در اهداف و حوزه‌های عملکرد متفاوت‌اند.
۱. دامنه و تمرکز اصلی
- ایزو 9001: این استاندارد یک سیستم مدیریت کیفیت عمومی است که به تمامی صنایع و سازمان‌ها، از تولیدکنندگان تا خدمات‌دهندگان، کمک می‌کند تا کیفیت محصولات و خدمات خود را بهبود دهند. تمرکز اصلی ایزو 9001 بر جلب رضایت مشتری و بهبود مستمر است و به‌طور کلی به استانداردهای کیفیتی مرتبط است، اما به موضوع ایمنی مواد غذایی نمی‌پردازد.
- ایزو 22000: این استاندارد به‌طور خاص برای مدیریت ایمنی مواد غذایی تدوین شده است و برای سازمان‌هایی که در زنجیره تأمین مواد غذایی فعالیت می‌کنند، مانند تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و خرده‌فروشان مواد غذایی، کاربرد دارد. ایزو 22000 به‌طور مستقیم به شناسایی و کنترل خطرات مواد غذایی پرداخته و بر ایمنی مواد غذایی در طول زنجیره تأمین تمرکز دارد.
۲. ساختار و عناصر اصلی
- ایزو 9001: از الزامات عمومی کیفیت مانند رهبری، مدیریت منابع، مستندسازی، ارزیابی عملکرد و بهبود مستمر تشکیل شده است. این استاندارد شامل رویکرد فرآیندی است و به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از ورودی‌ها تا خروجی‌ها به بهبود کیفیت محصولات و خدمات بپردازند.
- ایزو 22000: علاوه بر اصول مدیریت کیفیت (که برخی از آن‌ها با ایزو 9001 همپوشانی دارد)، شامل الزامات ایمنی مواد غذایی است، از جمله برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs) و اصول HACCP. ایزو 22000 با تمرکز بر شناسایی و مدیریت خطرات مرتبط با مواد غذایی، به کنترل ایمنی غذا در طول تولید و زنجیره تأمین می‌پردازد.
۳. برنامه‌های پیش‌نیاز و HACCP
- ایزو 9001: در این استاندارد، موضوعی به نام برنامه‌های پیش‌نیاز یا HACCP مطرح نیست. ایزو 9001 بیشتر به مدیریت کیفیت عمومی می‌پردازد و فاقد اصول شناسایی خطرات غذایی است.
- ایزو 22000: شامل برنامه‌های پیش‌نیاز (PRPs) و اصول HACCP است که برای شناسایی و کنترل خطرات بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی مرتبط با مواد غذایی استفاده می‌شود. این اصول به سازمان‌های غذایی کمک می‌کند تا از ایمنی مواد غذایی اطمینان حاصل کنند و ریسک‌های احتمالی را شناسایی و کنترل کنند.
۴. اهداف و نتایج مورد انتظار
- ایزو 9001: هدف اصلی این استاندارد، بهبود کیفیت، افزایش بهره‌وری و جلب رضایت مشتریان است. ایزو 9001 به سازمان‌ها کمک می‌کند تا فرآیندهای خود را بهبود بخشیده و کیفیت محصولات و خدمات را افزایش دهند.
- ایزو 22000: هدف ایزو 22000 تضمین ایمنی مواد غذایی و اطمینان از عدم وجود خطرات در مواد غذایی است. این استاندارد بر ایمنی در زنجیره تأمین غذایی و تطابق با الزامات قانونی و ایمنی غذایی متمرکز است.
۵. کاربردهای خاص و اعتبار جهانی
- ایزو 9001: استانداردی عمومی است که در تمامی صنایع و سازمان‌ها (تولید، خدمات، فناوری و …) کاربرد دارد و به‌عنوان استاندارد مدیریت کیفیت پایه‌ای شناخته می‌شود.
- ایزو 22000: مختص به صنایع غذایی و زنجیره تأمین مواد غذایی است و برای سازمان‌هایی طراحی شده که به ایمنی مواد غذایی در تمامی مراحل زنجیره تأمین نیاز دارند، مانند تولیدکنندگان، فرآوری‌کنندگان، بسته‌بندی‌کنندگان، توزیع‌کنندگان و خرده‌فروشان مواد غذایی.
خلاصه تفاوت‌ها
به طور کلی، ایزو 9001 بر کیفیت و بهبود مستمر در همه انواع صنایع تأکید دارد، در حالی که ایزو 22000 تمرکزش را بر ایمنی مواد غذایی گذاشته و شامل الزامات ایمنی و کنترل خطرات مختص به زنجیره تأمین غذایی است.