ISO 9001 یک استاندارد بینالمللی برای سیستمهای مدیریت کیفیت است که توسط سازمان جهانی استاندارد (ISO) تدوین شده و هدف آن بهبود کیفیت محصولات و خدمات سازمانها و افزایش رضایت مشتری است. این استاندارد، چارچوب و الزاماتی را برای ایجاد، پیادهسازی، نگهداری و بهبود سیستم مدیریت کیفیت در سازمانها ارائه میدهد. نسخه کنونی این استاندارد ISO 9001:2015 است که بر بهبود مستمر، مدیریت ریسک، و تمرکز بر مشتری تأکید دارد.
مراحل اخذ گواهینامه ISO 9001
برای دریافت گواهینامه ISO 9001، سازمانها باید مراحلی را طی کنند که این مراحل به آنها کمک میکند تا استانداردهای لازم برای بهبود کیفیت و کارایی را پیادهسازی و مستند کنند.
1. بررسی اولیه و تعیین نیازها
- در این مرحله، سازمان باید نیازها و الزامات سیستم مدیریت کیفیت خود را بررسی کند و تعیین نماید که چه تغییرات و بهبودهایی برای انطباق با استاندارد ISO 9001 لازم است.
- همچنین، باید تیمی برای پیادهسازی این سیستم تشکیل دهد و مسئولیتها و وظایف را مشخص کند.
2. آموزش و آگاهیبخشی به کارکنان
- آموزش کارکنان و آشنایی آنان با الزامات و اصول ISO 9001 یکی از مراحل کلیدی است، زیرا موفقیت پیادهسازی این استاندارد به میزان آگاهی و همکاری کارکنان بستگی دارد.
- جلسات آموزشی و کارگاههای مرتبط با اصول کیفیت، فرآیندهای کاری و الزامات استاندارد برگزار میشود.
3. تعیین فرآیندها و مستندسازی آنها
- سازمان باید تمام فرآیندهای کاری مرتبط با کیفیت را شناسایی و مستند کند. این فرآیندها شامل تولید، خدمات، پشتیبانی و مدیریت است.
- مستندسازی باید به گونهای انجام شود که جزئیات فرآیندها، مسئولیتها، منابع و معیارهای ارزیابی کیفیت را شامل شود.
4. پیادهسازی سیستم مدیریت کیفیت
- پس از مستندسازی، سازمان باید فرآیندها و دستورالعملهای تعریفشده را بهطور عملی اجرا کند و اطمینان حاصل کند که همه بخشها از این دستورالعملها پیروی میکنند.
- سازمان باید اقدامات لازم را برای پیادهسازی کنترلهای کیفیتی، بهبود فرآیندها و مدیریت منابع انجام دهد.
5. انجام ممیزی داخلی
- پس از پیادهسازی، یک ممیزی داخلی توسط کارکنان آموزشدیده انجام میشود تا انطباق فرآیندها با استاندارد ISO 9001 بررسی شود و نقاط ضعف و نیاز به بهبود شناسایی شوند.
- این مرحله به سازمان کمک میکند تا اطمینان یابد که تمام بخشها آماده دریافت گواهینامه هستند.
6. انتخاب نهاد صدور گواهینامه (CB)
- برای دریافت گواهینامه، سازمان باید یک نهاد صدور گواهینامه معتبر را انتخاب کند. این نهاد مسئول ارزیابی و ممیزی سیستم مدیریت کیفیت سازمان است.
- انتخاب نهاد معتبر (معمولاً با تاییدیه از یک انجمن اعتباربخشی معتبر) از اهمیت بالایی برخوردار است.
7. ممیزی خارجی توسط نهاد صدور گواهینامه
- نهاد صدور گواهینامه یک ممیزی خارجی انجام میدهد تا انطباق سیستم مدیریت کیفیت سازمان با استاندارد ISO 9001 را ارزیابی کند.
- در صورتی که نهاد صدور گواهینامه مطابقت سیستم مدیریت کیفیت با الزامات استاندارد را تأیید کند، گواهینامه ISO 9001 به سازمان اعطا میشود.
8. دریافت گواهینامه و انجام ممیزیهای مراقبتی
- پس از دریافت گواهینامه، سازمان باید به بهبود مستمر فرآیندها ادامه دهد. نهاد صدور گواهینامه نیز معمولاً ممیزیهای مراقبتی دورهای (بهطور معمول سالانه) انجام میدهد تا اطمینان حاصل شود که سیستم مدیریت کیفیت بهدرستی اجرا میشود.
- هر سه سال یک بار، سازمان باید برای تجدید گواهینامه یک ممیزی کامل را انجام دهد.
مزایای دریافت گواهینامه ISO 9001
- افزایش رضایت مشتری با بهبود کیفیت محصولات و خدمات
- بهبود مستمر فرآیندها که باعث افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها میشود
- افزایش رقابتپذیری در بازار با دارا بودن یک استاندارد معتبر بینالمللی
- کاهش ریسکها از طریق مدیریت بهتر و کنترل ریسکها در فرآیندهای مختلف