سیستم مدیریت کیفیت (QMS) مبتنی بر استاندارد ISO 9001:2015 به‌عنوان یک ابزار مهم برای بهبود عملکرد سازمان‌ها، به‌ویژه در بهبود رضایت مشتری و فرآیندهای داخلی، شناخته می‌شود. این استاندارد به‌طور کلی بر روی ایجاد یک سیستم مدیریت کیفیت جامع که قادر به ارتقای کیفیت، کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی باشد، تمرکز دارد.
در اینجا الزامات اصلی استاندارد ISO 9001:2015 را بررسی می‌کنیم:
1. مفاهیم و الزامات کلیدی ISO 9001:2015
ISO 9001:2015 مبتنی بر 7 اصل مدیریت کیفیت است که در زیر شرح داده شده است:
- تمرکز بر مشتری: سازمان‌ها باید نیازها و انتظارات مشتریان خود را درک کنند و برای رفع آن‌ها اقدام کنند.
- رهبری: رهبران باید اهداف و جهت‌گیری‌های سازمانی را مشخص کرده و فرآیندهای مورد نیاز برای دستیابی به آن‌ها را حمایت و هدایت کنند.
- مشارکت افراد: همه افراد در سازمان باید به‌طور فعال در فرآیندها مشارکت کنند.
- رویکرد فرآیندی: سازمان‌ها باید فرآیندها را به‌طور مؤثر مدیریت کرده و بین این فرآیندها هم‌افزایی ایجاد کنند.
- بهبود: سازمان‌ها باید به‌طور مستمر به بهبود عملکرد سیستم مدیریت کیفیت خود بپردازند.
- تصمیم‌گیری مبتنی بر شواهد: تصمیمات باید بر اساس تحلیل داده‌ها و شواهد باشند.
- رویکرد مدیریت روابط: سازمان‌ها باید روابط متقابل و سودمند با طرف‌های ذینفع مانند تأمین‌کنندگان برقرار کنند.
2. ساختار استاندارد ISO 9001:2015
استاندارد ISO 9001:2015 شامل 10 بخش اصلی است که در آن الزامات و فرآیندهای مورد نیاز برای ایجاد و پیاده‌سازی یک سیستم مدیریت کیفیت آورده شده است:
2.1 بخش 1: مقدمه (Scope)
این بخش به معرفی دامنه کاربرد و اهداف سیستم مدیریت کیفیت می‌پردازد و نشان می‌دهد که این استاندارد می‌تواند در هر نوع سازمانی، بدون توجه به اندازه، صنعت و موقعیت جغرافیایی، پیاده‌سازی شود.
2.2 بخش 2: مراجع هنجاری (Normative References)
این بخش به منابع و مستندات لازم برای اجرای استاندارد اشاره دارد.
2.3 بخش 3: اصطلاحات و تعاریف (Terms and Definitions)
در این بخش تعاریف و مفاهیم کلیدی که در استاندارد استفاده شده‌اند، شرح داده می‌شود.
2.4 بخش 4: زمینه سازمان (Context of the Organization)
در این بخش سازمان باید زمینه و شرایط داخلی و خارجی خود را شناسایی کرده و نیازها و انتظارات طرف‌های ذینفع را مشخص کند. این امر شامل تحلیل SWOT (قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها) می‌شود.
2.5 بخش 5: رهبری (Leadership)
این بخش بر نقش رهبری در تدوین و پیاده‌سازی اهداف کیفیت و به‌طور کلی سیستم مدیریت کیفیت تأکید دارد. مدیریت ارشد باید از سیستم مدیریت کیفیت حمایت کرده و مسئولیت‌های خود را مشخص کند.
2.6 بخش 6: برنامه‌ریزی (Planning)
در این بخش نیاز به ارزیابی خطرات و فرصت‌ها، تعیین اهداف کیفیت و برنامه‌ریزی برای دستیابی به آن‌ها، و تعیین فرآیندهای مورد نیاز برای مدیریت تغییرات بیان می‌شود.
2.7 بخش 7: پشتیبانی (Support)
این بخش به منابع مورد نیاز برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت کیفیت (نیروی انسانی، زیرساخت‌ها، محیط کار و غیره) اشاره دارد. همچنین، بر اهمیت آموزش، ارتباطات داخلی و مستندسازی تأکید می‌شود.
2.8 بخش 8: عملکرد عملیات (Operation)
این بخش بر روی انجام فرآیندهای عملیاتی و تأمین منابع لازم برای آن‌ها متمرکز است. به‌ویژه، بر مدیریت فرآیندهای مرتبط با طراحی و توسعه، تولید و ارزیابی محصولات و خدمات تأکید دارد.
2.9 بخش 9: ارزیابی عملکرد (Performance Evaluation)
در این بخش نیاز به ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت کیفیت از طریق نظارت، اندازه‌گیری و تحلیل داده‌ها (به‌ویژه رضایت مشتری و عملکرد فرآیندها) آورده شده است. همچنین، ممیزی داخلی و ارزیابی انطباق از طریق ارزیابی‌های مدیریتی مطرح می‌شود.
2.10 بخش 10: بهبود (Improvement)
این بخش به بهبود مستمر سیستم مدیریت کیفیت و فرآیندهای آن اشاره دارد. سازمان‌ها باید به‌طور مستمر به تحلیل علل ریشه‌ای مشکلات پرداخته و اقداماتی برای پیشگیری و اصلاح آن‌ها انجام دهند.
3. مستندسازی و پیاده‌سازی ISO 9001:2015
برای پیاده‌سازی ISO 9001:2015، سازمان‌ها باید برخی مستندات و سوابق را تهیه کنند که شامل موارد زیر است:
- دستورالعمل‌ها و رویه‌ها: برای استانداردسازی فرآیندها و دستورالعمل‌های عملکرد.
- سوابق: برای نشان دادن انطباق با الزامات استاندارد و نتایج حاصل از اقدامات انجام‌شده.
- خط‌مشی کیفیت (Quality Policy): برای تعیین چارچوب کلی سازمان در راستای اهداف کیفیت.
- اهداف کیفیت (Quality Objectives): برای تعیین مقاصد خاص که باید در راستای بهبود کیفیت تحقق یابند.
4. گام‌های اجرایی برای پیاده‌سازی ISO 9001:2015
- آمادگی اولیه:
- ایجاد کمیته اجرایی.
- آموزش کارکنان و مدیران ارشد.
- شناسایی فرآیندها:
- شناسایی و مستندسازی فرآیندهای کلیدی سازمان.
- شناسایی نیازمندی‌ها و انتظارات ذینفعان:
- تحلیل محیط داخلی و خارجی سازمان.
- تدوین مستندات:
- طراحی خط‌مشی کیفیت، اهداف کیفیت، و فرآیندهای سازمانی.
- اجرای فرآیندها و نظارت بر عملکرد:
- پیاده‌سازی فرآیندها و نظارت مستمر بر آن‌ها.
- ممیزی داخلی:
- ارزیابی مستمر سیستم مدیریت کیفیت از طریق ممیزی‌های داخلی.
- بهبود مستمر:
- اصلاح و بهبود فرآیندها بر اساس نتایج ممیزی‌ها، نظرسنجی‌ها و ارزیابی‌های مدیریتی.
پیاده‌سازی سیستم مدیریت کیفیت بر اساس استاندارد ISO 9001:2015 به سازمان‌ها کمک می‌کند تا فرآیندهای خود را بهینه کرده، رضایت مشتری را افزایش دهند و در نهایت، عملکرد کلی سازمان را بهبود بخشند. این فرآیند به ایجاد یک فرهنگ بهبود مستمر و اعتمادسازی در سازمان کمک می‌کند.
نیاز به مشاوره دارید؟ با ما تماس بگیرید: 09132119102
