استانداردهای عمومی مرتبط با گازهای گلخانهای و CO₂
- ISO 14064 (سری ۱ تا ۳)
مجموعهای از استانداردها برای اندازهگیری، گزارشدهی، و تأیید میزان انتشار یا جذب گازهای گلخانهای:- 14064-1 برای سطح سازمان (محاسبه و گزارش انتشارها)
- 14064-2 برای سطح پروژههای کاهش یا جذب انتشار
- 14064-3 برای فرآیند تأیید و اعتبارسنجی گزارشهای گازهای گلخانهای
- ISO 14067
مربوط به محاسبه و گزارش ردپای کربنی محصولات (Carbon Footprint of Products) است و راهنمایی میکند چگونه انتشار CO₂ مرتبط با چرخه عمر محصول اندازهگیری و گزارش شود. - ISO 14068-1
دربارهی بیطرفی کربنی (Carbon Neutrality) است و نحوه برنامهریزی، اجرا و اعلام رسیدن به وضعیت خنثی از نظر کربن را توضیح میدهد.
🔹 استانداردهای مرتبط با ذخیرهسازی و جذب CO₂
- ISO 27914
درباره ذخیرهسازی زمینشناختی CO₂ است و الزامات طراحی، ساخت، بهرهبرداری و پایش در پروژههای ذخیرهسازی زیرزمینی را بیان میکند. - ISO/TR 27921
به ترکیب جریان CO₂، ناخالصیها و اثرات آنها بر انتقال و ذخیرهسازی میپردازد. - ISO/TR 27923
راهنمایی برای تزریق، زیرساخت و پایش ذخیرهسازی CO₂ ارائه میدهد.
🔹 استانداردهای مرتبط با اندازهگیری و آنالیز CO₂
- ISO 13833
روش تعیین سهم CO₂ زیستی (بیوژنیک) از کل CO₂ در جریان گازهای خروجی از منابع ثابت (مثل دودکشها). - ISO 8178
برای اندازهگیری انتشار گازها از موتورها و تجهیزات احتراقی (از جمله CO₂) کاربرد دارد و بیشتر در صنایع حملونقل و انرژی استفاده میشود.
استانداردهای ISO مرتبط با کربندیاکسید (CO₂) و گازهای گلخانهای
در دهههای اخیر، مسئلهی تغییرات اقلیمی و افزایش غلظت گازهای گلخانهای، بهویژه دیاکسید کربن (CO₂)، به یکی از چالشهای اصلی جوامع صنعتی و اقتصادی تبدیل شده است. سازمان بینالمللی استاندارد (ISO) با تدوین مجموعهای از استانداردهای تخصصی، چارچوبی علمی و کاربردی برای اندازهگیری، گزارشدهی، کاهش و مدیریت انتشار گازهای گلخانهای ارائه کرده است.
۱. مجموعه استاندارد ISO 14064
این مجموعه، یکی از مهمترین پایههای نظام بینالمللی مدیریت گازهای گلخانهای است.
- ISO 14064-1: راهنمای محاسبه و گزارش انتشار گازهای گلخانهای در سطح سازمان.
- ISO 14064-2: الزامات محاسبه و پایش پروژههای کاهش یا جذب انتشار (مثلاً پروژههای کاشت درخت یا بهینهسازی مصرف انرژی).
- ISO 14064-3: روشهای تأیید و اعتبارسنجی گزارشهای انتشار.
این سری، پایهای برای اجرای بسیاری از طرحها و استانداردهای دیگر مانند ISO 14067 (ردپای کربن محصول) و ISO 14068 (بیطرفی کربن) محسوب میشود.
۲. استاندارد ISO 14067 — ردپای کربنی محصول
این استاندارد مشخص میکند که چگونه باید انتشار CO₂ در کل چرخه عمر یک محصول (از تولید تا مصرف و بازیافت) محاسبه شود.
ISO 14067 در واقع مکمل استانداردهای مدیریت زیستمحیطی مانند ISO 14001 است، زیرا بهصورت دقیقتری بر یک شاخص کلیدی یعنی Carbon Footprint تمرکز دارد.
۳. استاندارد ISO 14068 — بیطرفی کربنی (Carbon Neutrality)
استاندارد ISO 14068 راهنمایی میکند که سازمانها چگونه میتوانند به وضعیت خنثی از نظر کربن (Net Zero) برسند.
این استاندارد ارتباط نزدیکی با ISO 50001 (مدیریت انرژی) و ISO 14064 دارد، چون دستیابی به بیطرفی کربنی بدون مدیریت صحیح انرژی و پایش انتشار ممکن نیست.
۴. استانداردهای ISO 27914، ISO/TR 27921 و ISO/TR 27923
این سری از استانداردها به حوزهی جذب، انتقال و ذخیرهسازی زمینشناختی CO₂ (CCS) اختصاص دارد.
کاربرد آنها بیشتر در صنایع بزرگ (نفت، پتروشیمی، نیروگاهها و فولاد) است که در آنها جذب و تزریق گاز CO₂ به لایههای زمین به عنوان روشی برای کاهش انتشار استفاده میشود.
۵. استاندارد ISO 13833
این استاندارد روشهایی را برای تشخیص سهم CO₂ زیستی (بیوژنیک) از کل CO₂ در گازهای خروجی ارائه میدهد. این موضوع بهویژه در صنایع سوختهای زیستی و زبالهسوزی اهمیت دارد، چون میزان واقعی انتشار ناشی از منابع فسیلی و زیستی باید تفکیک شود.
۶. استاندارد ISO 8178
استانداردی فنی برای اندازهگیری انتشار گازها از موتورهای احتراقی (از جمله CO₂) است و به طور گسترده در صنایع حملونقل و ماشینآلات استفاده میشود.
ارتباط این استانداردها با سایر سیستمهای مدیریتی ISO
استانداردهای مرتبط با گازهای گلخانهای بهصورت مستقیم و غیرمستقیم با سایر استانداردهای مدیریتی در ارتباطاند:
| استاندارد | حوزه | ارتباط با CO₂ |
|---|---|---|
| ISO 14001 | مدیریت زیستمحیطی | چارچوب کلی برای شناسایی و کنترل جنبههای زیستمحیطی از جمله انتشار CO₂ |
| ISO 50001 | مدیریت انرژی | کاهش مصرف انرژی → کاهش انتشار CO₂ |
| ISO 14040 / 14044 | ارزیابی چرخه عمر (LCA) | پایه علمی محاسبه ردپای کربن محصول (در ISO 14067) |
| ISO 14030 | تأمین مالی سبز | پشتیبانی از پروژههای کاهش انتشار CO₂ |
| ISO 26000 | مسئولیت اجتماعی سازمان | تشویق به اقدام داوطلبانه در جهت کاهش اثرات اقلیمی |
استانداردهای ISO در حوزهی گازهای گلخانهای، یک زنجیرهی منسجم از اندازهگیری تا اقدام و گزارشدهی ایجاد میکنند.
سازمانها با استقرار این استانداردها میتوانند:
- ردپای کربنی خود را دقیقاً محاسبه کنند،
- طرحهای کاهش یا جذب انتشار را طراحی و اجرا نمایند،
- و در نهایت، به بیطرفی کربنی دست یابند.
بهکارگیری این استانداردها نه تنها موجب پایداری زیستمحیطی میشود، بلکه در افزایش اعتبار برند، جذب سرمایهگذاران و ورود به بازارهای بینالمللی نیز نقشی کلیدی دارد.