OHSAS18001 (استاندارد ایزو مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای)

لطفا توجه داشته باشید: OHSAS 18001 با ISO 45001:2018 جایگزین شده است و دیگر نمی توانید برای گواهینامه OHSAS 18001 درخواست دهید.

OHSAS 18001 چیست؟

OHSAS 18001 یکی از استانداردهای بین المللی برای سیستم های مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی بود. چارچوبی برای مدیریت مؤثر OH&S شامل تمام جنبه‌های مدیریت ریسک و انطباق قانونی ارائه کرد و به جای هر موضوع ایمنی محصول خاص، به سلامت و ایمنی شغلی پرداخت.

استاندارد OHSAS 18001 (Occupational Health and Safety Assessment Series) یک استاندارد بین‌المللی برای سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای است. این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای مؤثر را اجرا و حفظ کنند. اهداف اصلی استاندارد OHSAS 18001 عبارتند از:

1. ایجاد یک محیط کار ایمن و سالم: این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا خطرات مربوط به ایمنی و بهداشت حرفه‌ای را شناسایی کرده و اقدامات پیشگیرانه برای کاهش این خطرات انجام دهند.
2. بهبود عملکرد ایمنی و بهداشت حرفه‌ای: اجرای OHSAS 18001 به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا عملکرد خود در زمینه ایمنی و بهداشت حرفه‌ای را بهبود بخشند و از وقوع حوادث و بیماری‌های شغلی جلوگیری کنند.
3. تطابق با مقررات قانونی: این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از تطابق با مقررات و الزامات قانونی مرتبط با ایمنی و بهداشت حرفه‌ای اطمینان حاصل کنند.
4. کاهش هزینه‌ها: با کاهش حوادث و بیماری‌های شغلی، هزینه‌های مربوط به جبران خسارت‌ها، بیمه‌ها و هزینه‌های درمانی کاهش می‌یابد.
5. افزایش بهره‌وری و رضایت کارکنان: یک محیط کار ایمن و سالم می‌تواند منجر به افزایش رضایت کارکنان، کاهش غیبت‌ها و افزایش بهره‌وری شود.
6. بهبود تصویر عمومی و اعتبار سازمان: داشتن استاندارد OHSAS 18001 نشان‌دهنده تعهد سازمان به ایمنی و بهداشت حرفه‌ای است و می‌تواند اعتبار و تصویر عمومی سازمان را بهبود بخشد.

عناصر اصلی OHSAS 18001

1. سیاست ایمنی و بهداشت حرفه‌ای: تعیین و مستندسازی سیاست‌های مرتبط با ایمنی و بهداشت حرفه‌ای سازمان.
2. برنامه‌ریزی: شناسایی خطرات، ارزیابی ریسک‌ها و تعیین اهداف و برنامه‌های مرتبط با ایمنی و بهداشت حرفه‌ای.
3. اجرای سیستم: اجرای برنامه‌ها و فرآیندها برای مدیریت ریسک‌ها و بهبود ایمنی و بهداشت حرفه‌ای.
4. ارزیابی عملکرد: پایش و اندازه‌گیری عملکرد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، انجام بازرسی‌ها و ممیزی‌های داخلی.
5. بهبود مستمر: اجرای اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه و بهبود مستمر سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای.

استاندارد OHSAS 18001 در سال 2018 با استاندارد جدید ISO 45001 جایگزین شد که یک استاندارد بین‌المللی رسمی برای سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای است. ISO 45001 بر مبنای ساختار سطح بالای ISO تدوین شده و همگام با دیگر استانداردهای مدیریتی مانند ISO 9001 (مدیریت کیفیت) و ISO 14001 (مدیریت زیست‌محیطی) عمل می‌کند.

مزایای استاندارد OHSAS 18001

استاندارد OHSAS 18001 مزایای متعددی برای سازمان‌ها به همراه دارد. برخی از مهم‌ترین مزایای پیاده‌سازی این استاندارد عبارتند از:

1. افزایش ایمنی و بهداشت محیط کار:
   • کاهش حوادث و بیماری‌ها: به کمک شناسایی و ارزیابی خطرات و اجرای اقدامات پیشگیرانه، میزان حوادث و بیماری‌های شغلی کاهش می‌یابد.
   • محیط کار سالم‌تر: محیط کار بهبود می‌یابد و از بهداشت کارکنان حمایت می‌شود.
2. تطابق با مقررات قانونی:
   • اطمینان از رعایت قوانین: کمک به سازمان‌ها برای رعایت قوانین و مقررات مربوط به ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و جلوگیری از جریمه‌ها و مشکلات قانونی.
3. کاهش هزینه‌ها:
   • کاهش هزینه‌های جبران خسارت: کاهش تعداد حوادث و بیماری‌ها منجر به کاهش هزینه‌های درمان، جبران خسارت و بیمه می‌شود.
   • کاهش هزینه‌های مرتبط با غیبت کارکنان: کاهش نرخ غیبت کارکنان به دلیل مشکلات سلامتی.
4. بهبود عملکرد سازمان:
   • افزایش بهره‌وری: با کاهش مشکلات بهداشتی و ایمنی، بهره‌وری و کارایی کارکنان افزایش می‌یابد.
   • بهبود روحیه و رضایت کارکنان: محیط کار ایمن و سالم می‌تواند به افزایش رضایت و انگیزه کارکنان منجر شود.
5. تقویت اعتبار و تصویر سازمان:
   • ایجاد تصویر مثبت: داشتن گواهینامه OHSAS 18001 به عنوان نشانه‌ای از تعهد به ایمنی و بهداشت حرفه‌ای، می‌تواند اعتبار و تصویر مثبت سازمان را در نظر مشتریان، پیمانکاران و ذینفعان افزایش دهد.
6. پیشگیری از مشکلات و بحران‌ها:
   • مدیریت موثر بحران‌ها: سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به طور مؤثر به بحران‌ها و حوادث واکنش نشان دهند و اقدامات پیشگیرانه را پیاده‌سازی کنند.
7. تسهیل در مناقصات و قراردادها:
   • شرط ورود به پروژه‌ها: بسیاری از سازمان‌ها و مشتریان برای ورود به مناقصات و عقد قراردادها، داشتن گواهینامه OHSAS 18001 را الزامی می‌دانند. این گواهینامه می‌تواند به تسهیل در فرایندهای مناقصه و جذب پروژه‌های جدید کمک کند.
8. بهبود مستمر:
   • فرآیندهای بهبود مستمر: پیاده‌سازی OHSAS 18001 به سازمان‌ها کمک می‌کند تا فرآیندهای خود را به صورت مستمر ارزیابی و بهبود بخشند و اقدامات اصلاحی را برای رفع مشکلات و بهبود شرایط کاری انجام دهند.

نکته

استاندارد OHSAS 18001 در سال 2018 با استاندارد جدید ISO 45001 جایگزین شد. ISO 45001 به عنوان نسخه جدید و به‌روز شده، مزایای مشابهی دارد و با استفاده از ساختار سطح بالای ISO، همسویی بهتری با سایر استانداردهای مدیریتی فراهم می‌آورد.

کاربرد OHSAS18001 چیست؟

استاندارد OHSAS 18001، که به‌عنوان یکی از استانداردهای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (Occupational Health and Safety) شناخته می‌شود، در زمینه‌های مختلفی قابل استفاده است. کاربردهای اصلی این استاندارد به شرح زیر است:

1. ایجاد و حفظ محیط کار ایمن و سالم

• شناسایی و ارزیابی خطرات: شناسایی خطرات موجود در محیط کار و ارزیابی ریسک‌های مربوط به ایمنی و بهداشت.
• پیاده‌سازی اقدامات کنترلی: اجرای اقدامات کنترلی برای کاهش یا حذف خطرات شغلی و بهبود شرایط بهداشتی.

2. تطابق با الزامات قانونی و مقررات

• رعایت مقررات ایمنی و بهداشت: اطمینان از تطابق با قوانین و مقررات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای محلی و بین‌المللی.
• مدیریت تغییرات قانونی: پیگیری تغییرات در مقررات قانونی و به‌روز کردن فرآیندها و سیاست‌ها برای رعایت آنها.

3. کاهش حوادث و بیماری‌های شغلی

• کاهش نرخ حوادث: کاهش تعداد حوادث و تصادفات شغلی از طریق ارزیابی دقیق خطرات و بهبود فرآیندها.
• پیشگیری از بیماری‌های شغلی: اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با محیط کار.

4. افزایش بهره‌وری و کارایی

• افزایش رضایت کارکنان: فراهم کردن محیطی امن و سالم که به رضایت و انگیزه کارکنان کمک می‌کند.
• کاهش غیبت‌های ناشی از بیماری: کاهش میزان غیبت‌های کارکنان به دلیل مشکلات بهداشتی و ایمنی.

5. پیشگیری و مدیریت بحران‌ها

• آمادگی برای بحران‌ها: تدوین برنامه‌های مدیریت بحران و واکنش به حوادث برای کاهش تاثیرات منفی بر روی سازمان.
• آزمون و ارزیابی: انجام تمرین‌های دوره‌ای و ارزیابی وضعیت آمادگی سازمان برای مواجهه با بحران‌ها.

6. بهبود مستمر

• بازبینی و اصلاح فرآیندها: بررسی مستمر و بهبود فرآیندهای ایمنی و بهداشت حرفه‌ای برای رفع نقاط ضعف و افزایش کارایی.
• اجرای اقدام‌های اصلاحی: شناسایی و رفع مشکلات و کاستی‌ها در سیستم‌های ایمنی و بهداشت.

7. تسهیل در پذیرش در مناقصات و قراردادها

• افزایش شانس در مناقصات: ارائه گواهینامه OHSAS 18001 به عنوان بخشی از الزامات برای ورود به مناقصات و قراردادها با مشتریان و سازمان‌های بزرگ.
• بهبود رقابت‌پذیری: بهبود موقعیت سازمان در رقابت‌های تجاری از طریق رعایت استانداردهای بین‌المللی.

8. توسعه فرهنگ ایمنی

• آموزش و آگاهی‌بخشی: ارائه آموزش‌های مستمر به کارکنان در زمینه ایمنی و بهداشت حرفه‌ای.
• ترویج فرهنگ ایمنی: ایجاد و ترویج فرهنگی که به ایمنی و بهداشت حرفه‌ای اهمیت می‌دهد.

نکته:

استاندارد OHSAS 18001 در سال 2018 با استاندارد جدید ISO 45001 جایگزین شد. ISO 45001 بهبودهایی را نسبت به OHSAS 18001 ارائه می‌دهد و با ساختار سطح بالای ISO، همسویی بهتری با دیگر استانداردهای مدیریتی فراهم می‌آورد. با این حال، اصول و کاربردهای اصلی مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در هر دو استاندارد مشابه است.

تاریخچه استاندارد OHSAS18001

استاندارد OHSAS 18001 (Occupational Health and Safety Assessment Series) برای اولین بار در سال 1999 منتشر شد و به عنوان یکی از پیشگامان در زمینه سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای مطرح شد. تاریخچه این استاندارد به شرح زیر است:

1. آغاز شکل‌گیری (دهه 1990)

• پیشینه‌سازی: در دهه 1990، نیاز به یک استاندارد بین‌المللی برای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای به وضوح احساس می‌شد. با رشد صنعت و افزایش توجه به ایمنی و بهداشت در محیط کار، لزوم وجود یک استاندارد معتبر برای کمک به سازمان‌ها در مدیریت بهینه ایمنی و بهداشت حرفه‌ای مطرح شد.

2. انتشار اولیه (1999)

• انتشار OHSAS 18001: در سال 1999، استاندارد OHSAS 18001 برای اولین بار توسط BSI (British Standards Institution) و با همکاری سازمان‌های مختلف بین‌المللی منتشر شد. این استاندارد به‌طور خاص برای ارائه چارچوبی به سازمان‌ها برای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای طراحی شده بود.

3. گسترش و پذیرش (2000-2010)

• پذیرش جهانی: OHSAS 18001 به سرعت در سطح جهانی پذیرفته شد و بسیاری از سازمان‌ها در صنایع مختلف آن را به‌عنوان یک ابزار موثر برای بهبود ایمنی و بهداشت حرفه‌ای به کار بردند.
• گسترش و به‌روزرسانی‌ها: در این دوره، تعدادی از به‌روزرسانی‌ها و ویرایش‌ها به استاندارد اضافه شد تا با تغییرات در مقررات و نیازهای صنعتی هماهنگ شود.

4. انتشار نسخه به‌روز شده (2007)

• ویرایش 2007: نسخه به‌روز شده استاندارد OHSAS 18001 در سال 2007 منتشر شد. این نسخه شامل تعدیلاتی بود که بهبودهای لازم را در ساختار و محتوای استاندارد اعمال کرد و به سازمان‌ها کمک کرد تا به‌طور مؤثرتری خطرات را مدیریت کنند و عملکرد ایمنی خود را بهبود بخشند.

5. جایگزینی با ISO 45001 (2018)

• جایگزینی با ISO 45001: در سال 2018، استاندارد ISO 45001 به عنوان نسخه جدید و به‌روز شده OHSAS 18001 منتشر شد. ISO 45001 به عنوان یک استاندارد بین‌المللی رسمی برای سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای به‌طور رسمی جایگزین OHSAS 18001 شد. این استاندارد بر مبنای ساختار سطح بالای ISO (HLS) تدوین شده و هماهنگی بهتری با سایر استانداردهای مدیریتی مانند ISO 9001 (مدیریت کیفیت) و ISO 14001 (مدیریت زیست‌محیطی) دارد.

6. پایان دوره اعتبار (2021)

• پایان دوره اعتبار OHSAS 18001: با توجه به انتشار ISO 45001 و الزامات جدید آن، استاندارد OHSAS 18001 به‌تدریج از دور خارج شد و سازمان‌ها ملزم به انتقال به ISO 45001 شدند. این تغییر به‌طور رسمی در مارس 2021 به پایان رسید و استاندارد OHSAS 18001 دیگر به‌عنوان مرجعی معتبر در نظر گرفته نمی‌شود.

نکته:

استاندارد ISO 45001 به‌عنوان نسخه جدید، شامل بهبودهایی نسبت به OHSAS 18001 است و با ساختار سطح بالای استانداردهای مدیریتی هماهنگی بیشتری دارد. به همین دلیل، سازمان‌ها و شرکت‌ها به تدریج به سمت پیاده‌سازی ISO 45001 حرکت کرده‌اند تا از مزایای به‌روز و جامع آن بهره‌مند شوند.

استاندارد OHSAS 18001 می‌تواند به‌عنوان بخشی از یک سیستم مدیریت یکپارچه (Integrated Management System یا IMS) مورد استفاده قرار گیرد. سیستم مدیریت یکپارچه به سازمان‌ها کمک می‌کند تا استانداردهای مختلف مدیریتی را در یک سیستم واحد و هماهنگ ادغام کنند. این نوع سیستم می‌تواند شامل استانداردهای مختلفی نظیر ISO 9001 (مدیریت کیفیت)، ISO 14001 (مدیریت زیست‌محیطی)، و OHSAS 18001 (مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای) باشد.

مزایای استفاده از OHSAS 18001 در سیستم IMS

1. یکپارچگی و هماهنگی بهتر:
   • مدیریت هماهنگ: ادغام OHSAS 18001 با دیگر استانداردها مانند ISO 9001 و ISO 14001 در یک سیستم واحد، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا فرآیندهای مدیریتی خود را به‌طور هماهنگ و یکپارچه مدیریت کنند.
2. کاهش پیچیدگی و هزینه‌ها:
   • کاهش نیاز به ممیزی‌های جداگانه: اجرای سیستم IMS با ادغام استانداردهای مختلف می‌تواند نیاز به ممیزی‌های جداگانه را کاهش دهد و هزینه‌های مربوط به مدیریت و ممیزی را به حداقل برساند.
3. ارتقاء عملکرد کلی سازمان:
   • بهبود مستمر: یک سیستم IMS به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که به‌طور مستمر عملکرد خود را در زمینه‌های مختلف (کیفیت، محیط زیست، ایمنی و بهداشت) بهبود دهند.
4. افزایش شفافیت و کنترل:
   • یکپارچگی فرآیندها: فرآیندهای مدیریتی در سیستم IMS به‌طور یکپارچه و شفاف پیاده‌سازی می‌شوند که این امر به بهبود کنترل و نظارت کمک می‌کند.
5. ارتقاء قابلیت انطباق:
   • تطابق با الزامات مختلف: سازمان‌ها می‌توانند با پیاده‌سازی IMS به‌طور همزمان به الزامات مختلف مدیریتی و قانونی در حوزه‌های مختلف پاسخ دهند و از تطابق با مقررات اطمینان حاصل کنند.
6. کاهش ریسک‌ها و بهبود تصمیم‌گیری:
   • مدیریت مؤثر ریسک‌ها: ادغام استانداردهای مختلف در سیستم IMS کمک می‌کند تا ریسک‌ها به‌طور مؤثرتری شناسایی و مدیریت شوند، و تصمیم‌گیری‌های استراتژیک بهتری انجام شود.

چگونگی ادغام OHSAS 18001 در سیستم IMS

1. ایجاد یک چارچوب یکپارچه:
   • تعیین سیاست‌ها و اهداف مشترک: تعریف سیاست‌ها و اهداف مدیریتی که به‌طور همزمان به استانداردهای مختلف (کیفیت، محیط زیست، ایمنی) پاسخ دهند.
   • تدوین فرآیندهای مشترک: طراحی و پیاده‌سازی فرآیندهایی که به‌طور هماهنگ تمامی استانداردهای مورد نظر را پوشش دهند.
2. مدیریت مستندات و سوابق:
   • یکپارچگی مستندات: ادغام مستندات و سوابق مربوط به استانداردهای مختلف در یک سیستم مدیریت مستندات واحد.
   • کنترل تغییرات: مدیریت تغییرات در مستندات و فرآیندها به‌گونه‌ای که تمامی الزامات استانداردهای مختلف رعایت شود.
3. پایش و ارزیابی عملکرد:
   • ارزیابی یکپارچه: انجام ممیزی‌ها و پایش عملکرد به‌صورت یکپارچه برای تمامی حوزه‌های مدیریتی.
   • بازخورد و بهبود: تحلیل نتایج و اجرای اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه به‌طور همزمان در تمامی حوزه‌های مدیریتی.
4. آموزش و آگاهی‌بخشی:
   • آموزش یکپارچه: برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان در زمینه‌های مختلف مدیریتی (کیفیت، ایمنی، محیط زیست) به‌طور یکپارچه.

توجه به استاندارد جدید ISO 45001

با توجه به اینکه OHSAS 18001 در سال 2018 با ISO 45001 جایگزین شد، سازمان‌ها باید توجه داشته باشند که به‌روزرسانی سیستم‌های مدیریت خود به ISO 45001 به‌عنوان بخشی از یک سیستم IMS جدید و به‌روز مهم است. ISO 45001 با استفاده از ساختار سطح بالای ISO (HLS)، هماهنگی بهتری با دیگر استانداردهای مدیریتی دارد و می‌تواند به بهبود یکپارچگی و کارایی سیستم‌های مدیریتی کمک کند.

OHSAS18001 مخصوص چه کسب و کارهایی است؟

استاندارد OHSAS 18001 به‌طور کلی برای تمامی کسب و کارها و سازمان‌ها در هر اندازه و صنعتی قابل پیاده‌سازی است، زیرا اصول و دستورالعمل‌های آن به بهبود ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در هر نوع محیط کاری کمک می‌کند. با این حال، پیاده‌سازی این استاندارد به‌ویژه در صنایع و کسب و کارهایی که با خطرات و ریسک‌های ایمنی و بهداشتی بیشتری مواجه هستند، بسیار مفید و ضروری است. در زیر به برخی از انواع کسب و کارها و صنایعی که می‌توانند از OHSAS 18001 بهره‌مند شوند، اشاره می‌کنم:

1. صنعت ساختمان و عمرانی

• فعالیت‌ها: پروژه‌های ساختمانی، زیرساخت‌های عمرانی، و عملیات حفاری.
• مزایا: کاهش حوادث کاری مانند سقوط از ارتفاع، آسیب‌های ناشی از تجهیزات سنگین، و خطرات بهداشتی در محیط‌های ساختمانی.

2. صنایع تولیدی و کارخانه‌ای

• فعالیت‌ها: تولید قطعات، مونتاژ، و کار با ماشین‌آلات و مواد شیمیایی.
• مزایا: بهبود ایمنی کارکنان در برابر خطرات مرتبط با ماشین‌آلات، مواد شیمیایی، و فرآیندهای تولیدی.

3. صنایع نفت و گاز

• فعالیت‌ها: استخراج، پالایش، و توزیع نفت و گاز.
• مزایا: مدیریت خطرات و ایمنی در محیط‌های خطرناک و عملیات‌های پیچیده.

4. صنایع شیمیایی و داروسازی

• فعالیت‌ها: تولید و بسته‌بندی مواد شیمیایی و دارویی.
• مزایا: مدیریت خطرات مواد شیمیایی، پیشگیری از حوادث و آلودگی‌ها، و حفاظت از سلامت کارکنان.

5. صنایع حمل و نقل و لجستیک

• فعالیت‌ها: حمل و نقل کالا، انبارداری، و توزیع.
• مزایا: کاهش حوادث مرتبط با حمل و نقل، بارگیری و تخلیه، و مدیریت ایمنی در انبارها.

6. خدمات بهداشتی و درمانی

• فعالیت‌ها: بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها، و خدمات درمانی.
• مزایا: بهبود ایمنی کارکنان پزشکی و پرستاری، و مدیریت خطرات بهداشتی و ایمنی در محیط‌های درمانی.

7. صنعت معدن

• فعالیت‌ها: استخراج مواد معدنی و عملیات‌های مرتبط.
• مزایا: مدیریت خطرات مرتبط با عملیات معدنی، تجهیزات، و شرایط محیطی.

8. صنعت انرژی

• فعالیت‌ها: تولید، توزیع و مدیریت انرژی.
• مزایا: مدیریت ایمنی در عملیات‌های تولید و توزیع انرژی، و پیشگیری از حوادث.

9. خدمات عمومی و دولتی

• فعالیت‌ها: سازمان‌های دولتی، ادارات، و خدمات عمومی.
• مزایا: ایجاد محیط‌های کاری ایمن برای کارکنان و مراجعه‌کنندگان به سازمان‌های دولتی و خدمات عمومی.

10. صنعت غذایی و نوشیدنی

• فعالیت‌ها: تولید و بسته‌بندی محصولات غذایی و نوشیدنی.
• مزایا: مدیریت خطرات بهداشتی و ایمنی در فرآیندهای تولید و بسته‌بندی غذا.

توجه به استاندارد جدید ISO 45001

از آنجا که OHSAS 18001 در سال 2018 با ISO 45001 جایگزین شد، سازمان‌ها باید توجه داشته باشند که پیاده‌سازی ISO 45001 به‌عنوان نسخه جدید، شامل بهبودهایی در ساختار و محتوای استاندارد است. ISO 45001 به‌ویژه با ساختار سطح بالای ISO، هماهنگی بهتری با دیگر استانداردهای مدیریتی فراهم می‌آورد و به‌طور جامع‌تر و به‌روزتری به مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای می‌پردازد.

به‌طور کلی، پیاده‌سازی استاندارد OHSAS 18001 یا ISO 45001 در هر نوع کسب و کاری که به دنبال بهبود ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در محیط کار خود است، می‌تواند مزایای زیادی به همراه داشته باشد.

مقایسه ISO45001 و OHSAS18001 :

استانداردهای OHSAS 18001 و ISO 45001 هر دو به مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای اختصاص دارند، اما ISO 45001 نسخه جدید و به‌روز شده‌ای از OHSAS 18001 است. در ادامه به مقایسه این دو استاندارد پرداخته شده است:

۱. تاریخچه و وضعیت

• OHSAS 18001:
  • انتشار اولیه: 1999
  • ویرایش نهایی: 2007
  • وضعیت: OHSAS 18001 به‌تدریج با ISO 45001 جایگزین شد و در مارس 2021 به‌طور رسمی از دور خارج شد.
• ISO 45001:
  • انتشار اولیه: 2018
  • وضعیت: ISO 45001 به‌عنوان نسخه جدید و به‌روز شده OHSAS 18001 منتشر شد و به‌عنوان استاندارد بین‌المللی رسمی برای سیستم‌های مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در نظر گرفته می‌شود.

۲. ساختار و هماهنگی

• OHSAS 18001:
  • ساختار: ساختار خاص خود را دارد و با سایر استانداردهای مدیریتی مانند ISO 9001 و ISO 14001 هماهنگی نداشت.
  • نگرش: بیشتر به‌صورت جداگانه به موضوعات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای پرداخته است.
• ISO 45001:
  • ساختار: بر مبنای ساختار سطح بالای ISO (High-Level Structure) طراحی شده است که با استانداردهای دیگر مانند ISO 9001 و ISO 14001 هماهنگی دارد.
  • نگرش: به‌صورت یکپارچه و هماهنگ با دیگر استانداردهای مدیریتی عمل می‌کند و به مدیریت ریسک‌های ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در یک چارچوب کلی توجه دارد.

۳. رویکرد و فلسفه

• OHSAS 18001:
  • رویکرد: تمرکز بیشتری بر روی فرآیندهای داخلی و ایمنی در محیط کار دارد.
  • فلسفه: بیشتر به شناسایی و مدیریت خطرات و ریسک‌ها در محیط کار پرداخته است.
• ISO 45001:
  • رویکرد: به‌طور جامع‌تر و پیشگیرانه‌تر به مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای پرداخته و به شناسایی و کاهش خطرات و ریسک‌ها از طریق فرآیندهای بهبود مستمر توجه دارد.
  • فلسفه: بر مشارکت کارکنان و تعهد مدیریت به‌عنوان عوامل کلیدی برای بهبود مستمر تمرکز دارد و به‌طور فعال‌تری به پیشگیری از حوادث و بیماری‌های شغلی پرداخته است.

۴. نقش و مسئولیت‌های مدیریت

• OHSAS 18001:
  • نقش مدیریت: نیاز به تعهد مدیریت و تخصیص منابع برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای دارد.
  • مسئولیت‌ها: مدیریت بیشتر به نظارت و پایش فرآیندها پرداخته است.
• ISO 45001:
  • نقش مدیریت: به‌طور مؤکد به تعهد و رهبری مدیریت برای توسعه و پیاده‌سازی یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای تأکید دارد.
  • مسئولیت‌ها: مدیریت باید به‌طور فعال در شناسایی و مدیریت ریسک‌ها مشارکت داشته باشد و فرهنگ ایمنی را در سازمان ترویج کند.

۵. مشارکت کارکنان

• OHSAS 18001:
  • مشارکت: مشارکت کارکنان به‌طور غیرمستقیم و به‌عنوان بخشی از فرآیندهای کنترل و نظارت مورد توجه است.
• ISO 45001:
  • مشارکت: به‌طور خاص بر مشارکت و مشاوره با کارکنان و نمایندگان آنها تأکید دارد. این استاندارد به‌طور فعال‌تری به نظر و مشارکت کارکنان در فرآیندهای ایمنی و بهداشت توجه دارد.

۶. پیاده‌سازی و ممیزی

• OHSAS 18001:
  • پیاده‌سازی: پیاده‌سازی به‌طور مجزا از دیگر سیستم‌های مدیریتی انجام می‌شود.
  • ممیزی: نیاز به ممیزی جداگانه برای OHSAS 18001 و سایر سیستم‌های مدیریتی.
• ISO 45001:
  • پیاده‌سازی: به‌طور یکپارچه با سایر سیستم‌های مدیریتی قابل پیاده‌سازی است.
  • ممیزی: امکان انجام ممیزی‌های یکپارچه برای سیستم‌های مختلف مدیریتی (کیفیت، محیط زیست، ایمنی) وجود دارد.

نتیجه‌گیری

ISO 45001 به‌عنوان نسخه جدید و به‌روز شده OHSAS 18001، بهبودهای قابل توجهی در ساختار، رویکرد، و فلسفه مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای ارائه می‌دهد. سازمان‌ها که قبلاً OHSAS 18001 را پیاده‌سازی کرده‌اند، باید به‌روزرسانی سیستم‌های خود به ISO 45001 را در نظر بگیرند تا از مزایای به‌روز و جامع این استاندارد بهره‌مند شوند.

شباهتها و تفاوتهای OHSAS 18001 و ISO 45001

استانداردهای OHSAS 18001 و ISO 45001 هر دو به مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای اختصاص دارند. با این حال، تفاوت‌ها و شباهت‌هایی بین این دو استاندارد وجود دارد که در ادامه به تفصیل به آنها می‌پردازیم:

شباهت‌ها

1. هدف اصلی:
   • هر دو استاندارد به منظور بهبود ایمنی و بهداشت حرفه‌ای در محیط کار طراحی شده‌اند.
   • تمرکز هر دو استاندارد بر شناسایی و مدیریت ریسک‌ها و کاهش حوادث و بیماری‌های شغلی است.
2. الزامات قانونی:
   • هر دو استاندارد نیاز به شناسایی و انطباق با الزامات قانونی و مقررات مربوط به ایمنی و بهداشت حرفه‌ای دارند.
3. پایش و اندازه‌گیری:
   • هر دو استاندارد نیاز به پایش و اندازه‌گیری عملکرد ایمنی و بهداشت حرفه‌ای دارند.
   • هر دو استاندارد نیازمند ممیزی‌های داخلی و بازنگری مدیریتی برای اطمینان از اثربخشی سیستم هستند.
4. فرآیند بهبود مستمر:
   • هر دو استاندارد بر اهمیت بهبود مستمر در فرآیندهای ایمنی و بهداشت حرفه‌ای تأکید دارند.

تفاوت‌ها

1. ساختار و چارچوب:
   • OHSAS 18001:
     • ساختار خاص خود را دارد و با سایر استانداردهای مدیریتی مانند ISO 9001 و ISO 14001 هماهنگ نیست.
   • ISO 45001:
     • بر مبنای ساختار سطح بالای ISO (High-Level Structure) طراحی شده است که با استانداردهای دیگر مانند ISO 9001 و ISO 14001 هماهنگی دارد.
2. رویکرد به مدیریت ریسک:
   • OHSAS 18001:
     • بیشتر به شناسایی و مدیریت خطرات در محیط کار پرداخته است.
   • ISO 45001:
     • رویکرد جامع‌تری به مدیریت ریسک دارد و به‌طور فعال‌تری به پیشگیری از حوادث و بیماری‌های شغلی پرداخته است.
3. مشارکت کارکنان:
   • OHSAS 18001:
     • مشارکت کارکنان به‌طور غیرمستقیم و به‌عنوان بخشی از فرآیندهای کنترل و نظارت مورد توجه است.
   • ISO 45001:
     • به‌طور خاص بر مشارکت و مشاوره با کارکنان و نمایندگان آنها تأکید دارد. این استاندارد به‌طور فعال‌تری به نظر و مشارکت کارکنان در فرآیندهای ایمنی و بهداشت توجه دارد.
4. نقش و مسئولیت‌های مدیریت:
   • OHSAS 18001:
     • نیاز به تعهد مدیریت و تخصیص منابع برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای دارد.
   • ISO 45001:
     • به‌طور مؤکد به تعهد و رهبری مدیریت برای توسعه و پیاده‌سازی یک سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای تأکید دارد و مدیریت باید به‌طور فعال در شناسایی و مدیریت ریسک‌ها مشارکت داشته باشد.
5. زمینه سازمانی و ذی‌نفعان:
   • OHSAS 18001:
     • تمرکز کمتری بر تحلیل زمینه سازمانی و نیازهای ذی‌نفعان دارد.
   • ISO 45001:
     • تأکید بیشتری بر درک زمینه سازمانی و شناسایی نیازها و انتظارات ذی‌نفعان دارد.
6. مدیریت تغییرات:
   • OHSAS 18001:
     • به‌طور کلی به مدیریت تغییرات پرداخته است.
   • ISO 45001:
     • به‌طور خاص بر اهمیت مدیریت تغییرات و ارزیابی ریسک‌های مرتبط با تغییرات در سازمان تأکید دارد.

نتیجه‌گیری

در حالی که OHSAS 18001 و ISO 45001 هر دو استانداردهایی برای مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای هستند و بسیاری از اصول و اهداف مشترکی دارند، ISO 45001 با ساختار، رویکرد و الزامات جدید و به‌روزتر خود، به‌طور جامع‌تری به موضوعات ایمنی و بهداشت حرفه‌ای پرداخته و هماهنگی بیشتری با سایر استانداردهای مدیریتی فراهم می‌آورد. سازمان‌هایی که قبلاً OHSAS 18001 را پیاده‌سازی کرده‌اند، باید به‌روزرسانی سیستم‌های خود به ISO 45001 را در نظر بگیرند تا از مزایای به‌روز و جامع این استاندارد بهره‌مند شوند.